Keramische tegels zijn bekend van badkamers en keukens. Maar ook buitenshuis worden ze steeds populairder: op terrassen, dakterrassen of balkons. Binnenshuis is het gebruikelijk om tegels stevig te verlijmen in een mortelbed, maar ook buitenshuis worden ze vaak losjes gelegd. Er wordt onderscheid gemaakt tussen het leggen in een bed van grind en het leggen op palen.
Grove keramische bekledingen zoals split- en cotto-tegels of klinkerbestrating zijn niets nieuws in de buitenruimte. Maar vandaag de dag bieden fabrikanten ook fijne keramische tegels voor terrassen en balkons. Deze materialen waren voorheen alleen bekend uit de badkamer en de keuken. Ze hebben ook veel voordelen buitenshuis. Keramische tegels met gebakken glazuur zijn bijvoorbeeld gemakkelijk te reinigen. En noch spatten van vet, noch de sintels van de barbecue, noch spatten van rode wijn kunnen hen schaden.
Uiteraard is voor plaatsing buitenshuis vorstbestendige keramiek nodig, d.w.z. waterdichte steengoed- of porseleinen tegels. De industrie levert nu niet alleen in traditionele tegelontwerpen, maar ook in hout-, beton- of natuursteenlook. Het fijne keramische materiaal, dat vrij ongebruikelijk is voor buitentoepassingen, wordt zo gecombineerd met een traditionele uitstraling.
Gelijmd of los?
Natuurlijk kunnen keramische tegels ook buitenshuis in een vaste verbinding met de ondergrond worden verlijmd. Wat er moet worden overwogen en welke mortelproducten geschikt zijn, wordt uitgelegd in ons technisch artikel “Veilig leggen van keramische tegels in buitenruimtes”. Het leggen in een lijmverbinding is bijzonder veilig en biedt optimale bescherming tegen latere schade aan de vloer. Het is echter ook relatief complex en duur.
Losliggen daarentegen is sneller en goedkoper. Noch tegellijm en voegmiddel, noch een betonnen plaat onder de tegels zijn nodig. Een ander voordeel is de grotere flexibiliteit. Omdat ze niet stevig gebonden zijn, kunnen terras- of balkonplaten te allen tijde worden opgetild en naar believen worden vervangen. Een professionele voorbereiding van de ondervloer is echter ook onontbeerlijk voor losse legmethodes. Bij het leggen in een grindbed moet de grond worden verwijderd en vervangen door een functionele antivriesbasislaag van grind en steenslag.
Losse bekledingen bereiken natuurlijk nooit de stabiliteit van tegels in een mortelbed met een betonnen ondergrond. Deze zijn vaak zelfs begaanbaar met de auto. Losse buitenkeramiek is daarentegen alleen geschikt voor lichtere belastingen in privéruimtes. Het verlijmen verhoogt natuurlijk ook de breukbestendigheid van keramische vloertegels. Het risico op breuk wordt gereduceerd bij losliggen door eenvoudigweg dikkere bekledingen te gebruiken. De standaard dikte voor keramische tegels in buitenruimtes is 2 cm. Er zijn nu echter ook tegels die 3 cm of zelfs 4 cm dik zijn.
Leggen in een bed van grind
Er zijn twee soorten van losse keramiek leggen: liggend in een bed van grind en liggend op palen. Rechtstreeks op een beddinglaag van aggregaten leggen is eenvoudig en goedkoop. De platen worden gewoon losjes op het strooisel gelegd, dat naast de steenslag meestal uit grind bestaat. Ook de voegen tussen de platen worden alleen met los zand gevuld.
Maar ook met het bed van snippers is een professionele uitvoering belangrijk. De bovenste beddinglaag, evenals de onderliggende grofkorrelige grondlagen en de ondergrond moeten elk een helling van ongeveer twee procent hebben, zodat sijpelend water veilig kan worden afgevoerd. Het oppervlak moet voldoende verdicht en vlak zijn, maar toch kunnen afwateren. De gehele rotsbodem moet diep genoeg zijn om een adequate vorstbescherming te garanderen.
Ook al zorgen de dikke keramische tegels voor buitengebruik voor een zekere stabiliteit door hun relatief hoge gewicht, het is niet mogelijk om te voorkomen dat de tegels verschuiven of “kantelen” door externe belastingen wanneer ze losjes op een grindbed worden gelegd. Het probleem van “zwervende” tegels kan in ieder geval worden beperkt door de vloer in te lijsten met een massieve rand – bijvoorbeeld met stoepranden of (in het geval van dakterrassen) met een zolder.
De voegen moeten normaal gesproken ook regelmatig met zand worden bijgevuld, omdat het losse materiaal gemakkelijk kan worden uitgewassen. Als het voegzand door neerslag in de onderconstructie van de plaat wordt meegevoerd, kan er nog meer gevolgschade ontstaan: de zandkorrels verstoppen het grindbed geleidelijk aan en tasten zo de afwateringscapaciteit aan.
Op blokjes leggen
Vooral op balkons en dakterrassen worden meestal fijne keramische tegels op palen gelegd. In veel gevallen is de variant met een splitbed niet geschikt voor dit toepassingsgebied, omdat deze een hoge statische belasting voor het dak of balkon met zich meebrengt en een relatief grote bouwhoogte vereist. Natuurlijk is een bedekking van platen op punctuele palen niet zo belastend als de variant met een volledige onderconstructie van steenslag en grind. Maar voor normale ladingen in de particuliere sector is de legmethode stabiel genoeg.
Keramische tegels op palen zijn ook snel te leggen en kunnen op elk moment weer gemakkelijk worden verwijderd. In vergelijking met het leggen in een bed van snippers is een ander voordeel dat de gewenste hoogte van de bekleding tot op de millimeter nauwkeurig kan worden ingesteld. In de holle ruimte onder de tegels kunnen ook huiselijke toevoerleidingen onzichtbaar worden gelegd. Omdat de afzonderlijke tegels op elk moment kunnen worden opgetild, is de spouw altijd toegankelijk. Defecte tegels kunnen eenvoudig worden vervangen.
De hoogte van de tegels heeft echter het nadeel dat de vloer bij het betreden een bepaalde holle klank creëert. Bovendien worden de voegen tussen de tegels niet afgesloten met het paallagersysteem, zodat water en vuil ongehinderd in de holte kunnen binnendringen. Er moet dus voor worden gezorgd dat de neerslag effectief wordt afgevoerd naar de afwateringssystemen.
In het geval van dakterrassen of balkons worden de pierlagers zelf meestal op een betonnen plaat of een vergelijkbare stabiele fundering geplaatst. Een terras op palen kan echter ook op een voldoende verdichte grind/grindbedding worden gebouwd.
